موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشورزراعت دیم ایران2345-203X4220151122Study on effect of seed density and planting date on yield and yield components of bread wheat in dry land conditionsبررسی تأثیر تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد دانه و اجزاء عملکرد گندم نان در شرایط دیم9911410609510.22092/idaj.2016.106095FAعبدالوهاب عبدالهیمعاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایرانJournal Article20150114Planting date and plant density are effective factors for optimum yield. Hence, an experiment was conducted to determining the best planting date and plant density of advanced genotypes of bread wheat in dryland conditions. The experiment was conducted in factorial based on randomized complete block design with four replications in Sararood research station (Kermanshah) during three cropping seasons 2006-2009. The treatments were planting date with 2 levels (before and after effective rainfall), plant density with 3 levels (250,400 and 550 seed/m<sup>2</sup>) and 4 bread wheat genotypes (Ww33G/Vee"S"//Mrn/4/HD2172/Bloudan, Rizhaw, Awhadi and Sardari). The results showed that under intense drought stress, the effects of plant density, and planting date and their interactions with genotypes were significant on grain yield and its components. Planting before effective rainfall is recommended in Kermanshah along with 250-400 seed/m<sup>2</sup>. According to mean yield, Rizhav variety had better performance than Sardari especially under severe drought conditions.تاریخ کاشت و تراکم از عوامل زراعی تعیین کننده عملکرد بهینه گیاهان زراعی هستند بنابراین آزمایشی جهت تعیین تاریخ کاشت و تراکم مناسب در ژنوتیپهای پیشرفته گندم نان در شرایط دیم اجرا گردید. این بررسی در قالب آزمایش فاکتوریل و طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود- کرمانشاه طی سه سال زراعی از 86-1385 تا 88-1387 اجرا گردید. فاکتورها شامل تاریخ کاشت با دو سطح (قبل از بارندگی مؤثر و بعد از بارندگی مؤثر)، تراکم با سه سطح (250، 400 و 550 بذر در متر مربع) و ژنوتیپ با چهار سطح (V1: Ww33G/Vee"S"//Mrn/4/HD2172/Bloudan //Azd/3/San/Ald"s"//Avd،V2 : (ریژاو)PATO/CAL/3/7C//BB/CNO/5/ CAL//CNO ،V3 : (اوحدی)14 Gene bank و V4: سرداری) بودند. نتایج نشان داد که در سال با تنش خشکی شدیدتر، اثر عاملهای تاریخ کاشت و تراکم و اثر مقابل آنها با ژنوتیپ بر عملکرد دانه و اجزاء عملکرد گندم قابل ملاحظه میباشد. با در نظر گرفتن عملکرد دانه بطور کلی تاریخ کاشت قبل از بارندگی مؤثر در کرمانشاه توصیه میگردد و با توجه به عدم اثر معنیدار تراکم بر عملکرد دانه میزان بذر 400-250 بذر در متر مربع میتواند استفاده شود. بررسی میانگین عملکرد ژنوتیپها در سالهای آزمایش نشان داد که رقم ریژاو در سالهای خوب ژنوتیپ برتر و در سالهای خشک عملکرد قابل قبول در مقایسه با رقم شاهد سرداری داشت.موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشورزراعت دیم ایران2345-203X4220151122Genetic diversity of agro-morphological traits in wild Onobrychis spp germplasms for use in pre-breeding researchesبررسی تنوع ژنتیکی صفات زراعی و موفولوژیکی ژرمپلاسم گونههای اسپرس وحشی برای بهرهبرداری در تحقیقات بهنژادی11512810609610.22092/idaj.2016.106096FAمحمدرضا عباسیمرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد ، ایراناردلان مهرانیمرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد ، ایرانJournal Article20150414Sainfoin is a forage legume that can be cultivated in irrigated and rainfed areas. This study was conducted to study genetic diversity in agro-morpho phonological traits of <em>Onobrychis </em>germplasms for exploiting in sainfoin breeding programs. A total of 159 accessions belong to 20 species, naturally distributed in the country, were planted in field. Nineteen agro-morpho phonological traits were characterized in these materials over 2 years. There was high degree of diversity in the studied traits. Species were divided into 4 clusters based on cluster analysis. In this analysis, those species with similar agronomic traits revealed in the same cluster. In factor analysis, the first factor was affected by forage quantitative and qualitative traits, whereas generative characters had the most effect on the second factor. Produced bi-plot in factor analysis confirmed cluster analysis results. Based on theses analysis, wild species of <em>O. pulchell </em>Schrenk.<em>, O. hohenackeriana </em>C.A.Mey<em>, O. subnitens </em>Bornm.<em>, O. chorassanica </em>Bungeand<em> O. schahuensis </em>Bornm wereproposed as suitable species for forage production. اسپرس یکی از گیاهان علوفهایی است که علاوه بر کشت آبی قابلیت استفاده در دیم را دارد. این تحقیق به منظور شناسایی تنوع ژنتیکی موجود در صفات زراعی- مورفوفنولوژیکی جنس اسپرس و استفاده از این تنوع برای پیشبهنژادی این محصول، انجام شد. در این تحقیق 159 توده اسپرس از 20 گونه که بطور طبیعی در کشور پراکنش دارند در مزرعه کشت شدند. نوزده صفت زراعی-مورفوفنولوژیکی تودهها طی دوسال در مزرعه یادداشت گردید. تنوع بالایی در صفات ارزیابی شده در تودههای موجود در هر گونه دیده شد. تجزیه خوشهای گونهها را در چهار خوشه قرار داد که گونههایی که دارای صفات زراعی مطلوبی بودند با یکدیگر در یک خوشه در کنار هم ظاهر شدند. در تجزیه به عاملها، صفات زراعی موثر در پتانسیل تولید کمی و کیفی علوفه بیشترین تاثیر را در عامل اول داشتند درصورتیکه عامل دوم بیشتر توسط صفات زایشی گیاه تحت تاثیر قرار میگرفت. پراکنش گونهها در بای پلات حاصل از دو عامل اول نتیجه تجزیه خوشهای را تایید نمود. بر اساس تجزیهها، گونههای <em>O. pulchella </em>Schrenk.، <em>O. hohenackeriana </em> C.A.Mey، <em>O. subnitens </em>Bornm.، <em>O. chorassanica </em>Bunge و <em>O. schahuensis </em>Bornm برای به کار گیری در سیستمهای زراعی جهت تولید علوفه پیشنهاد شدند.موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشورزراعت دیم ایران2345-203X4220151122Evaluation of genetic variation and drought stress tolerance in barley genotypes about some morph-physiological traits and ISSR markersارزیابی تنوع ژنتیکی و گروهبندی ژنوتیپهای مختلف جو بهاره تحت شرایط تنش خشکی با استفاده از صفات مرفوفیزیولوژیک و نشانگرهای ISSR12914810609710.22092/idaj.2016.106097FAامید سفالیانگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایرانعلی اصغریگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایرانعلی رسول زادهگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایرانرامین سیفیگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایرانشهرزاد جماعتیگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایرانبهنام فیروزیگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایرانJournal Article20150726In order to evaluate drought tolerance and genetic variation in barley genotypes based on morpho-physiological traits and molecular markers, an experiment carried out in split plot based on randomized complete block design (RCBD) in three replications. Main factor was the different levels of irrigation included continuous irrigation as control, 2/3 and 1/3 continuous irrigation and secondary factor included 18 barley genotypes. Analysis of variance showed considerable variation among genotypes for the measured traits. Also, the Genotype×Stress interaction had significant effect on grain number per spike, protein content, proline content, carotenoid content, chlorophyll a, b and yield. In ISSR markers analysis 9 primers used that were totally produced 61 bands, where 50 bands were polymorphic. The mean PIC and MI indices were obtained for all primers were 0.46 and 2.6, respectively. High value of these indices showed high performance of certain primers for synchronized analysis of more bands. At current study, primer 2 with PIC index of 0.57 was the best primer for evaluation of genetic variation amon the studied barley genotypes. At well watered level (control), the highest significant correlations found between markers and morphological traits related to P<sub>5</sub>L<sub>5</sub> and the highest correlation among markers and physiological traits were related to P<sub>16</sub>L<sub>2</sub> markers. At 2/3 well watered condition the highest significant correlations between markers and morphological were related to P<sub>5</sub>L<sub>5</sub> and P<sub>9</sub>L<sub>5</sub>, and also among marker and physiological traits belonged to P<sub>13</sub>L<sub>4</sub> and P<sub>5</sub>L<sub>5</sub> markers. According to cluster analysis, the genotypes were classified into four clusters. The first clusters included three genotypes Licivi, Sahand and FA1-2. Also, the genotypes F-GRB-84-11,F-GRB-85-5,PALLIDUM48//NORDIC…،.GLORIA-BAR/COPAL//.., Dasht and Sahra were located in second cluster and third cluster containing genotypes CHAMICO/TOCTE// CONGONA (a), CHAMICO/TOCTE//CONGONA(d) CONGONA/BORR and the other genotypes were located in the fourth cluster. Overall of indices and studied traits, it seems that among the studied genotypes the genotypes STIPA/PETUNIA//KOLLA/BBSC (a) and CHAMICO/TOCETE//CONGONA (a) for irrigated areas and the Sahand genotype for rainfed areas are suitable genotypes. <br /><strong> </strong>برای ارزیابی تحمل به خشکی و بررسی میزان تنوع ژنوتیپهای جو از لحاظ صفات مورفوفیزیولوژیک و نشانگرهای مولکولی، آزمایشی بهصورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد که فاکتور اصلی شامل سه سطح آبیاری (یکسوم آبیاری، دوسوم آبیاری و آبیاری کامل) و فاکتور فرعی شامل 18 ژنوتیپ جو بود. تجزیه واریانس صفات تنوع قابل ملاحظهای بین ژنوتیپها نشان داد. اثر متقابل ژنوتیپ در تنش نیز در صفات تعداد دانه در سنبله، پروتئین، پرولین، کارتنوئید، کلروفیلa، bو عملکرد در واحد سطح معنیدار بود. در تجزیه نشانگرهایISSR با استفاده از 9 آغازگر، 61 نوار مشاهده شد که 50 نوار چند شکل بودند. میانگین محتوای اطلاعات چند شکل (PIC) و شاخص نشانگر (MI) برای کلیه آغازگرها به ترتیب 46/0 و 6/2 بهدست آمد. پرایمر شماره 2 در این تحقیق با دارا بودن بالاترین مقدار شاخص PIC به میزان 57/0 بهترین پرایمر برای ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ جو مورد استفاده در این تحقیق بود. در سطح شاهد بیشترین تعداد ارتباط معنیداری که بین نشانگر و صفت مورفولوژیکی وجود داشت مربوط به نشانگر P5L5 و بیشترین تعداد ارتباط معنیداری که بین نشانگر و صفت فیزیولوژیکی وجود داشت مربوط به نشانگر P16L2بود. در سطح تنش دوسوم نشانگرهای P5L5 و P9L5 بیشترین تعداد ارتباط معنیدار با صفات مورفولوژیکی و نشانگرهای P5L5 و P13L4 بیشترین تعداد ارتباط معنیدار با صفات فیزیولوژیکی داشتند. طبق تجزیه خوشهای، در خوشه اول سه ژنوتیپ لیسیوی، سهند و F-A1-2قرار داشتند. ژنوتیپهای F-GRB-84-11، F-GRB-85-5، ALLIDUM48 //NORDIC….GLORIA-BAR/COPAL//..، دشت و صحرا در خوشه دوم و ژنوتیپهای <br /> CHAMICO/TOCTE//CONGONA (a) CHAMICO/TOCTE//CONGONA (d)و CONGONA/ BORR در گروه سوم و بقیه ژنوتیپها در خوشه چهارم قرار گرفتند. در مجموع شاخصها و با توجه به صفات مورد مطالعه چنین بهنظر میرسد که از بین ژنوتیپهای مورد بررسی ژنوتیپهای STIPA/PETUNIA//KOLLA/BBSC(a) و CHAMICO/TOCETE//CONGONA(a) برای مناطق آبی و رقم سهند برای مناطق دیم مناسب هستند.موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشورزراعت دیم ایران2345-203X4220151122Soil-zinc application required to improve bread and durum wheat production under cold rainfed conditionsنقش عنصر روی در بهبود تولید گندم نان و دوروم در شرایط دیم سردسیری14916210609810.22092/idaj.2016.106098FAبهزاد صادق زادهموسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایرانJournal Article20151001Simultaneous drought stress and zinc (Zn) deficiency can affect plant responses to water scarcity and limit wheat production in rainfed areas of Iran. Zinc-deficient plants have low water use efficiency and they cannot control well osmotic pressure to cope with water stress. In this study, the effects of Zn application and drought stress were investigated on grain yield of 10 wheat varieties (6 bread wheats and 4 durum wheats) grown in a Zn-deficient calcareous soil over 2 cropping seasons under rainfed conditions. Plants were treated with (+Zn: 10 kg Zn/ha, as ZnSO<sub>4</sub>.7H<sub>2</sub>O) and without Zn (-Zn) in RCBD with 3 replications. Zinc fertilization could enhance biomass, harvest index and grain weight of genotypes that resulted in 9% and 7% grain yield increase on average in the first and second years, respectively. Increases in yield varied among genotypes from 1% to 19%; and durum genotypes showed higher rising. Accordingly, there was variability in Zn efficiency of genotypes (ratio of grain yield under Zn deficiency compared to that under Zn fertilization). The correlation between Zn-efficiency and yield increase of genotypes was positive (r=0.72); however, durum wheat genotypes generally showed low level of Zn efficiency that resulted in lower yield under Zn deficiency especially under drought conditions in the first year. The results presented here demonstrate the existence of variation in Zn efficiency among bread and durum genotypes, and suggest the possibility of breeding for higher yield and Zn efficiency in Zn-deficient soil under rainfed condition. Moreover, Zn application would increase bread and especially durum wheat’s productivity in cold drylands.اثرات همزمان تنش خشکی و کمبود روی (Zinc) میتواند حساسیت گیاه به کمبود آب را تحت تاثیر قرار داده و باعث کاهش عملکرد گندم در دیمزارهای ایران گردند. گیاهان در معرض تنش روی، کارایی کمتری در استفاده از آب داشته و توانایی آنها در تنظیم فشار اسمزی جهت مقابله با تنش رطوبتی کمتر است. در این مطالعه، اثرات کاربرد کود روی بر عملکرد دانه 10 ژنوتیپ گندم در طول 2 سال زراعی تحت شرایط دیم در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بررسی گردید. این تحقیق در دو ست تیمارکودی مجزا (بدون مصرف کود روی، با مصرف کود روی به میزان 10 کیلوگرم در هکتار از منبع سولفات روی) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی اجرا گردید. بر اساس نتایج حاصله، کاربرد کود روی توانست با افزایش بیوماس، شاخص برداشت و وزن دانه موجب افزایش تقریبا 9 درصدی عملکرد در سال اول و 7 درصدی عملکرد در سال دوم شود. میزان افزایش عملکرد در بین ژنوتیپها در سال اول از 1 درصد (رقم گندم نان زاگرس) تا 19 درصد (لاین دوروم G-1252) متغیر بود؛ که این افزایش در گندمهای دوروم بیشتر بود. برای صفت کارایی روی (نسبت عملکرد در شرایط بدون کاربرد روی نسبت به کاربرد روی) تنوع ژنتیکی در بین ژنوتیپها وجود داشت. همبستگی بین کارایی روی و افزایش عملکرد دانه در بین ژنوتیپها 72/0 بود؛ گرچه گندمهای دوروم عموما کارایی و نیز عملکرد کمتری در شرایط کمبود روی مخصوصا تحت شرایط خشک سال اول داشتند. بطور کلی نتایج این تحقیق، ضمن آشکار کردن وجود تنوع ژنتیکی برای کارایی روی در بین ژنوتیپهای گندم، نشان داد که امکان اصلاح ارقام برای افزایش کارایی روی و عملکرد در خاکهای نسبتا فقیر تحت شرایط دیم وجود دارد. ضمنا با توجه به حساسیت بیشتر گندم دوروم به کمبود روی، میتوان با کاربرد کود روی باعث افزایش عملکرد گندم دوروم در دیمزارهای سرد شد. <br /><strong> </strong>موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشورزراعت دیم ایران2345-203X4220151122Effect of nitrification inhibitor 3,4-Dimethylpyrazole Phosphate on Yield and 15N Dynamics of Different Rainfed Wheat Genotypes with different Carbon 13 Isotope Discrimination Indexsتأثیر بازدارنده نیتراتسازی 3 و4 دی متیل پیرازول فسفات بر دینامیک نیتروژن-15 و عملکرد ژنوتیپهای مختلف گندم دیم با شاخص تبعیض ایزوتوپی کربن-13 متفاوت16318010609910.22092/idaj.2016.106099FAمیر احمد موسوی شلمانیگروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی،دانشگاه فردوسی مشهد، ایرانامیر لکزیانگروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی،دانشگاه فردوسی مشهد، ایرانرضا خراسانیگروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی،دانشگاه فردوسی مشهد، ایرانکاظم خاوازیموسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایرانJournal Article20150628In order to increase yield and nitrogen fertilizer use efficiency in autumn application of fertilizer for rainfed wheat through nitrification inhibitor DMPP, a field experiment was conducted in RCB design in 2014-2015. The treatments were five bread wheat genotypes (with different ∆ value) and nitrogen (control no N, 60 kgN/ha 15N ammonium sulphate and 15N ammonium sulphate with DMPP). The results showed that use of DMPA could delay conversion of ammonium to nitrate for 42 days. DMPP had greatest impact on nitrogen derived from fertilizer and had little effect on nitrogen derived from soil. It seems ammonium ions fixed by exchangeable sites of soil reduce effectiveness of DMPP in the soil. Application of DMPP could increase yield and nitrogen fertilizer use efficiency by 1516 kg/ha and 12.2%, respectively. The interesting point in this regard was complete absorption of ammonium ions in the genotype G5 (Zergan 6) compared with other genotypes. It seems that preferential absorption of ammonium by genotype G5 (with lower Δ index) caused toxicity effects. Thus, a small reduction of nitrogen fertilizer use efficiency (6.5%) appeared. Therefore use of DMPP in fast growing genotypes with ammonium preferential absorption ability (like G5) should be performed with caution. <br /> بهمنظور افزایش محصول و کارایی مصرف کود نیتروژنی در مصرف پائیزی کود در گندم دیم از طریق بازدارنده نیتراتسازی DMPP، آزمایش مزرعهای در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی بهصورت فاکتوریل با دو فاکتور رقم (پنج رقم گندم دیم با ∆ متفاوت) و فاکتور دوم نیتروژن در سه سطح (صفر و 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بهصورت کودهای سولفات آمونیم و سولفات آمونیم حاوی DMPP) در سه تکرار در سال زراعی 94-1393 به اجرا درآمد. نتایج نشان داد که استفاده از DMPP باعث میشود تا تبدیل آمونیم به نیترات 42 روز به تأخیر بیافتد. همچنین بازدارنده DMPP بیشترین تأثیر را بر منبع نیتروژنی کود نشاندار داشته و تأثیر آن بر منبع نیتروژنی خاک ناچیز بوده است. به نظر میرسد، اثرات متقابل کلوئیدهای خاک با یونهای آمونیوم تثبیتشده بر روی مکانهای تبادلی بهگونهای بوده که اثربخشی بازدارنده نیتراتسازی در خصوص یونهای مشتق شده از منبع خاک کاهش یابد. کاربرد DMPP باعث میگردد تا تولید محصول کل به میزان 1516 کیلوگرم در هکتار و کارایی مصرف کود نیتروژنی نیز به میزان 2/12 درصد افزایش یابد. نکته قابلتوجه در این راستا جذب کامل یونهای آمونیم در ژنوتیپ 5G (زرگان 6) در مقایسه با سایر ژنوتیپها بود. به نظر میرسد جذب ترجیحی و بالای یون آمونیم توسط ژنوتیپ 5G (با کمترین میزان ∆) باعث گردیده تا حدودی اثرات سمیت یون آمونیم ظاهر شود و بدین ترتیب از کارایی مصرف کود نیتروژنی به میزان 5/6 درصد کاسته شود. لذا کاربرد DMPP در ژنوتیپهایی با توانایی جذب ترجیحی آمونیم باید بااحتیاط صورت گیرد. موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشورزراعت دیم ایران2345-203X4220151122Selection of suitable local vetch genotypes for winter planting under Maragheh rainfed conditionsانتخاب ژنوتیپهای مناسب کشت پاییزه از تودههای محلی ماشک در شرایط دیم مراغه18118810610010.22092/idaj.2016.106100FAخشنود علیزادهموسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران0000-0002-2317-069Xصادق شهبازیموسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایرانJournal Article20151027Introduction of suitable forage crops for drylands is possible through identification and effective selection of superior genotypes between and within local landraces. 25 local vetch landraces from <em>Vicia villosa</em>, <em>V. panonica</em> and <em>V. sativa</em> were evaluated using simple lattice by accounting for spatial variability to select suitable genotypes for autumn planting in Maragheh research station. Results showed that lattice design with correlated errors along rows and columns, the lattice design and the randomized complete block design with first order auto-correlated errors along rows were the best models and most effective in accounting for spatial variability in forage yield, plant height and days to flowering, respectively. There was not any evidence for fixed trend in this experiment. Based on the selected models, the best linear unbiased estimates for all genotypes were calculated and the superior genotypes were selected based on related standard errors. It was concluded that the criterion used was based on maximum information of the data, so the inferences drawn from the best model for each trait would give the most realistic assessment of the genotypes. معرفی ارقام مناسب کشت پاییزه گیاهان علوفهای در دیمزارهای کشور با شناسایی و انتخاب موثر ژنوتیپهای برتر از بین و درون تودههای محلی، امکانپذیر است. در این پژوهش، 25 توده محلی ماشک از گونههای ساتیوا، گلخوشهای و پانونیکا در قالب طرح لاتیس ساده با کنترل تغییرات موضعی در ایستگاه تحقیقات دیم مراغه مورد بررسی قرار گرفتند. در تجزیههای آماری، اثر تیمار، ثابت ولی اثر تکرار و بلوکهای درون تکرار، تصادفی فرض شد. نتایج نشان داد که مدل لاتیس همراه با روند خطی ثابت در طول ردیفها برای عملکرد علوفه، مدل لاتیس در مورد ارتفاع بوته و مدل بلوکهای کامل تصادفی همراه با روند تصادفی در طول ردیفها برای تعداد روز تا گلدهی بعنوان بهترین مدل برای کنترل تغییرات موضعی در محل اجرای آزمایش بودند. مقایسه مدلهای انتخاب شده با طرح بلوکهای کامل تصادفی نشان داد که استفاده از بهترین مدل در مورد عملکرد علوفه، ارتفاع بوته و تعداد روز تا گلدهی از حدود 3 تا 92 درصد برتری نسبی برخوردار بود. در نهایت، 10 ژنوتییپ برتر از ماشک گلخوشهای و 5 ژنوتیپ از ماشک پانونیکا بر اساس بهترین برآورد نااریب خطی و با توجه به انحراف استاندارد مربوطه انتخاب شدند. از آنجائیکه انتخاب بر اساس حداکثر اطلاعات موجود در دادهها بود، چنین نتیجهگیری شد که انتخاب ژنوتیپهای مناسب کشت پاییزه در این تحقیق بصورت موثری انجام گرفته است.موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشورزراعت دیم ایران2345-203X4220151122Study on possibility of autumn/winter planting of new oilseed sunflower cultivars under rainfed conditions of Gonbadبررسی امکان کشت پاییزه ارقام جدید آفتابگردان در شرایط دیم گنبد18921010610110.22092/idaj.2016.106101FAعراز محمد نوری راد دوجیمرکز تحقیقات وآموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایرانفرامرز سیدیمرکز تحقیقات وآموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایرانمحمد نعمتیمرکز تحقیقات وآموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایرانJournal Article20151114In order to evaluate the possibility of autumn/winter planting of new oilseed sunflower genotypes under rainfed conditions of Gonbad, an experiment was conducted at the agricultural research station of Gonbad over 2 years (2008-2010). A split-plot design arranged in RCBD with four replications was used. Four planting dates (starting from 1<sup>st</sup> December with 15 day intervals) and 6 sunflower genotypes (SHF81-90, Farrokh, Favorit, Azargol, CMSG5*R-43, CMSG6*R-43) were the levels of main and sub-plots, respectively. The studied traits were stem and head diameter, plant height, growth period, 1000-seed weight, grain yield, oil content and oil yield. The effect of genotype was significant on all traits studied except oil content. Hybrids CMSG6*R-43 and SHF81-90 had the highest (1.889 t/ha) and lowest (1.385 t/ha) seed yields, respectively. Thousand-seed weight and growth period decreased while plant height increased with a delay in planting. The studied traits responded differently to planting dates in two years. Although seed yield was significantly affected by planting dates, only in the second year, two-year mean of the seed yield indicated the superiority of the second planting date. To obtain higher seed and oil yield under rainfed conditions of Golestan province in years with lower rainfall, we recommend sowing of late maturing hybrids i.e CMSG5*R-43 and Azargol in autumn. In years with suitable rainfall, we might suggest sowing of OP cultivar Favorit because of its lower production cost and higher net income. بهمنظور بررسی امکان کشت پاییزه ژنوتیپهای جدید آفتابگردان در شرایط دیم، آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد از پاییز سال 1387 به مدت دو سال انجام گردید. این آزمایش به صورت طرح کرتهای خرد شده در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا گردید. سطوح کرت اصلی شامل چهار تاریخ کاشت از نیمه اول آذر ماه با فواصل هر 15 روز یکبار بودند. سطوح کرت فرعی شامل شش ژنوتیپ آفتابگردان(SHF81-90 ، فرخ، فیوریت، آذرگل، CMSG5*R-43 و CMSG6*R-43) بودند. صفات مورد بررسی عبارت بودند از قطر ساقه، قطر طبق، ارتفاع بوته، طول دوره رویش، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، درصد روغن و عملکرد روغن. اثر رقم بر کلیه صفات مورد مطالعه بجز درصد روغن معنیدار بود. هیبریدهای CMSG6*R-43 و SHF81-90 به ترتیب با 889/1 و 385/1 تن دانه در هکتار، بیشترین و کمترین مقادیر عملکرد دانه در واحد سطح را به خود اختصاص دادند. بهطور کلی با تاخیر کاشت وزن هزار دانه و طول دوره رویش روند نسبتاً کاهشی داشت در حالیکه ارتفاع بوته افزایش یافت. اگرچه اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه فقط در سال دوم معنیدار شده، ولی میانگین دوساله این صفت حاکی از برتری تاریخ کاشت دوم بود. بر اساس نتایج این تحقیق بهمنظور دستیابی به عملکردهای بالاتر دانه و روغن در سالهای زراعی کم باران در مناطق دیم دشت گلستان که امکان آبیاری وجود ندارد، توصیه کشت هیبریدهای دیررس CMSG6*R-43 و آذرگل در تاریخ کاشت دوم (نیمه دوم آذرماه) میتواند مد نظر قرار گیرد. همچنین در سالهای با بارندگی مناسب، کشت رقم بازگرده افشان فیوریت به دلیل هزینه کمتر تولید بذر و افزایش درآمد خالص کشاورزان از طریق کاهش هزینه تولید قابل توصیه خواهد بود.موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشورزراعت دیم ایران2345-203X4220151122Study on effects of nitrogen starter and spray fertilizer application differences on chickpea
genotype and variety yields and yield components in dryland conditionبررسی تأثیر مصرف کود آغازگر و محلولپاشی نیتروژن در عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپهای نخود در شرایط دیم21122010612710.22092/idaj.2016.106127FAهادی خرسندیموسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایران0000-0001-5118-9796غلامرضا ولی زاده اوصالوموسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایرانداود صادق زاده اهریموسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایرانیداله فرایدیموسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه، ایرانJournal Article20151123Study on effects of nitrogen starter and spray fertilizer application differences on chickpea genotype and varieties was carried out. In order to do this study, experiments were carried out with 12 treatments including factor A chickpea a<sub>1</sub> = ILC482, a<sub>2</sub> = Azad, a<sub>3</sub> = Arman and factor B is methods and levels of nitrogen fertilizer rates b<sub>1</sub> = without of N fertilizer, b<sub>2</sub> = 20 kg/ha N at the planting time as a starter, b<sub>3</sub> = 2% and b<sub>4</sub> = 4%, N spraying at the flowering time with factorial randomized complete block design (RCBD) with three replications from 1391 to 1393.The results showed that checkpea genotypes and varieties were significantly different at nitrogen application methods and rates. Genotype ILC482 had heights (1191 kg/ha) and Arman had lowest grain grain yield (994 kg/ha) at nitrogen methods and rates. Chickpea genotypes and varieties indicated that genotype ILC482 with 77 kg/ha, Azad variety with 165 kg/ha and Arman variety with 159 kg/ha increase differently chickpea yields at 20 kg/ha N application. N starter application of 20 kg /ha increased grain yields of check pea genotype and varieties compared to No nitrogen application. Arman variety with 2% spraying N fertilizer produced higher grain yield compare to other nitrogen treatments . It can be concluded that chickpea genotype and variety produced grain yields differently at different methods of nitrogen applications. ILC482 and Azad by nitrogen starter application and Arman by spray N application can increase chickpea grain yield differently.این تحقیق به منظور بررسی اثرات میزانهای مختلف و نحوه مصرف کود نیتروژن بر عملکرد ژنوتیپهای نخود دیم در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با 12 تیمار در سه تکرار طی دو سال زراعی(93-1391) اجرا شد. فاکتور A شامل ژنوتیپهای نخود شامل a<sub>1</sub>=ILC482 ، آزادa<sub>2</sub>=، آرمانa<sub>3</sub>= و فاکتور B سطوح و نحوه مصرف کود نیتروژن شامل بدون مصرف کودb<sub>1</sub>=، مصرف 20 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنb<sub>2</sub>= همزمان با کاشت بصورت شروع کننده و جایگذاری در زیر بذر، محلول پاشی 2%b<sub>3</sub>= و 4%b<sub>4</sub>= کود اوره در زمان گلدهی بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد عملکرد ژنوتیپهای مختلف نخود به طور معنی داری متفاوت بودند. ژنوتیپ ILC482 با تولید 1191 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد و کمترین عملکرد مربوط به رقم آرمان با 994 کیلوگرم در هکتار بود. ژنوتیپها در روشهای مختلف مصرف نیتروژن عملکردهای متفاوتی تولید کردند به طوری که با مصرف 20 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در زمان کاشت و بصورت شروع کننده، ژنوتیپ ILC482 به مقدار 77 کیلوگرم، رقم آزاد 165 کیلوگرم و رقم آرمان 159 کیلوگرم در هکتار عملکرد بیشتری نسبت به تیمار بدون مصرف کود تولید نمودند. رقم آرمان در مصرف کود نیتروژن بصورت محلول پاشی 2% نسبت به سایر سطوح و روش مصرف کود، بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد. از این مطالعه استنباط میشود ارقام در روشهای مختلف مصرف عملکردهای متفاوتی دارند. در رقم آزاد و ژنوتیپ ILC482 مصرف در زمان کاشت و در رقم آرمان مصرف کود بصورت محلولپاشی عملکرد را افزایش دادند.