موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور
زراعت دیم ایران
2345-203X
2345-6876
7
2
2019
02
20
اثر خاکورزی و تناوب گیاهی بر خواص فیزیکی خاک، جمعیت علفهای هرز و عملکرد گندم دیم
109
124
FA
احمد
حیدری
بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران
heidari299@yahoo.com
10.22092/idaj.2019.114808.171
در این پژوهش، اثر سه روش خاکورزی و بدون خاکورزی در سه تناوب گیاهی بر خواص فیزیکی خاک، تراکم علفهای هرز و عملکرد گندم در ایستگاه تحقیقاتی تجرک (شهرستان کبودرآهنگ) بصورت کرتهای خرد شده بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار طی سالهای 93-1391 بررسی شد. سیستمهای خاکورزی شامل (T<sub>1</sub>-روش مرسوم (گاوآهن برگرداندار+ سیکلوتیلر مجهز به غلطک)، T<sub>2</sub>-خاکورز مرکب ( تیغههای قلمی + غلطک)، T<sub>3</sub>- خاکورز مرکب (تیغههای پنجهغازی + غلطک) و T<sub>4</sub>-بدون خاکورزی) در تناوبهای،R<sub>1</sub>- آیش-گندم، R<sub>2</sub>- گندم-گندم و R<sub>3</sub>- نخود-گندم به ترتیب به عنوان کرتهای فرعی و اصلی مدنظر قرار گرفتند. در این آزمایش، برخی خواص فیزیکی خاک شامل جرم ویژه ظاهری خاک و شاخص مخروطی خاک و نیز تراکم علفهای هرز و عملکرد و اجزای عملکردی گندم تعیین شدند. نتایج نشان داد که تناوب گیاهی و روشهای خاکورزی بر جرم ویژه ظاهری خاک و شاخص مخروطی خاک اثر معنیداری نداشت. اثر تناوب گیاهی بر جمعیت علفهای هرز معنیدار نبود درحالیکه، خاکورزی اثر معنیداری بر جمعیت علفهای هرز داشت. خاکورزی مرسوم (1/227 کیلوگرم در هکتار) و کشت مستقیم (8/626 کیلوگرم در هکتار)، به ترتیب کمترین و بیشترین مقدار علفهرز را داشتند. در سال خشک (1391-92) عملکرد گندم در بیخاکورزی بیشتر از روش خاکورزی مرسوم بود.
خاکورزی حفاظتی,فشردگی خاک,کشت مستقیم,گاوآهن قلمی,مناطق سرد
https://idaj.areeo.ac.ir/article_118751.html
https://idaj.areeo.ac.ir/article_118751_47566fb8680ebc044ed458a75ef3cb11.pdf
موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور
زراعت دیم ایران
2345-203X
2345-6876
7
2
2019
02
20
اثر فاصله خطوط کشت و میزان بذر بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دو رقم عدس در شرایط سردسیر دیم
125
141
FA
سیده سودابه
شبیری
بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایران
s.shobeiri@yahoo.com
هادی
خرسندی
موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مراغه ، ایران
h.khorsandi@areo.ir
مسعود
کامل
بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایران
masoud.kamel@yahoo.com
10.22092/idaj.2018.121553.214
به منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد دو رقم عدس (کیمیا و بیله سوار)، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات دیم خدابنده زنجان و ایستگاه دیم مراغه طی دو سال زراعی96-1394 اجرا شد. سه فاصله بین ردیف (15، 20 ، 25 سانتیمتر) و شش سطح تراکم بذر (150، 175، 200، 225، 250 و 275 دانه در متر مربع) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه مرکب نشان داد که اثر منطقه، اثر سال و اثر متقابل سال در منطقه بر صفات روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، وزن صد دانه و عملکرد دانه (P<0.01) معنی دار بود. نتایج نشان داد که افزایش تراکم تا 225 دانه در متر مربع باعث افزایش عملکرد دانه شده ولی تراکم بیش از آن تاثیری در افزایش عملکرد دانه عدس نداشت. همچنین افزایش تراکم تا 200 دانه در متر مربع باعث افزایش وزن صد دانه گردید و با افزایش تراکم بیشتر از 200 دانه در متر مربع، وزن صد دانه کاهش نشان داد. افزایش فاصله ردیف از 15 به 25 سانتیمتر عملکرد دانه عدس را کاهش داد. بر اساس نتایج بدست آمده از این مطالعه میتوان نتیجه گرفت که در شرایط دیم زنجان و مراغه، بهترین فاصله ردیف برای کاشت محصول عدس، 15 سانتیمتر و بهترین تراکم، 200 دانه در مترمربع می باشد.
تراکم بوته,عملکرد دانه,عدس
https://idaj.areeo.ac.ir/article_118774.html
https://idaj.areeo.ac.ir/article_118774_f3197d7092c050833af500c737d94912.pdf
موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور
زراعت دیم ایران
2345-203X
2345-6876
7
2
2019
02
20
تاثیر روشهای مختلف خاکورزی بر برخی خصوصیات خاک و عملکرد آفتابگردان در شرایط دیم منطقه شاهرود (میامی)
143
158
FA
زین العابدین
امیدمهر
بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سمنان (شاهرود)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شاهرود، ایران.
zshamabadi@gmail.com
فرامرز
فائزنیا
بخش خاک و آب، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سمنان (شاهرود)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شاهرود، ایران
ffaezniya@yahoo.com
10.22092/idaj.2018.121791.218
به منظور مطالعه اثر روشهای مختلف خاکورزی بر برخی خواص فیزیکی و شیمیایی خاک، حفظ رطوبت و عملکرد محصول آفتابگردان، این آزمایش در اراضی دیم منطقه کالپوش شهرستان میامی، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 4 تکرار در تناوب با گندم طی سه سال اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل: 1-خاکورزی با گاوآهن برگرداندار+ هرس بشقابی (روش مرسوم)، 2-کمخاکورزی با هرس بشقابی، 3-کمخاکورزی با گاوآهن قلمی+ هرس بشقابی، 4- کمخاکورزی با چیزلپکر و 5- کاشت مستقیم یا بیخاکورزی بودند. نتایج نشان داد که در عمق 15-0 سانتیمتری، ذخیره رطوبت خاک در خاکورزی حفاظتی نسبت به روش مرسوم بیشتر بود (P<0.05). عملکرد آفتابگردان در سالهای اول و سوم آزمایش در روش مرسوم نسبت به بیخاکورزی بیشتر بود، در سال آخر آزمایش (1395) عملکرد دانه آفتابگردان در روش بیخاکورزی بیشتر بود. تجزیه واریانس مرکب 3 ساله عملکرد دانه آفتابگردان نشان دادکه تیمارهای خاکورزی مرسوم و کاشت مستقیم در یک گروه آماری قرار گرفتند. در سال کمبارش (1395) عملکرد آفتابگردان در روش مرسوم روند کاهشی داشت، اما درکاشت مستقیم عملکرد اندکی افزایش داشت. همچنین حفظ رطوبت خاک و استفاده بهینه از بارش در کاشت مستقیم بیشتر از روش مرسوم بود. نتایج این تحقیق در منطقه کالپوش نشان داد که با گذشت زمان و از سال سوم، میزان عملکرد دانه آفتابگردان در روش بیخاکورزی در مقایسه با روش مرسوم افزایش یافت و ممکن است جایگزین مناسبی برای خاکورزی مرسوم باشند.
آفتابگردان,خاکورزی,کاشت مستقیم,کمخاکورزی
https://idaj.areeo.ac.ir/article_118775.html
https://idaj.areeo.ac.ir/article_118775_fe72ac8045edbf504cec41daf4e82537.pdf
موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور
زراعت دیم ایران
2345-203X
2345-6876
7
2
2019
02
20
تاثیر آبیاری تکمیلی و نانو اکسید آهن بر شاخصهای رشدی، جذب تابش و عملکرد گندم تحت شرایط دیم
159
188
FA
حامد
نریمانی
0000-0003-4393-2863
دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
hamed.narimani.72@gmail.com
رئوف
سید شریفی
اردبیل دانشگاه محقق اردبیلی دانشککده کشاورزی و منابع طبیعی گروه زراعت و اصلاح نباتات
raouf_ssharifi@yahoo.com
ندا
عبادی
دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
neda.ebadi.viand@gmail.com
10.22092/idaj.2019.123211.233
ساز وکارهای متعددی به منظور کاهش اثرات محدودیت آبی ایجاد شده تحت شرایط دیم در رشد گیاهان توسعه یافتهاند و استفاده از آبیاری تکمیلی و نانواکسید آهن نقش مهمی را در بهبود عملکرد ایفا مینمایند. بهمنظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی و نانواکسید آهن بر شاخصهای رشدی، جذب تابش و عملکرد گندم در شرایط دیم، آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل در سال 1395 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سه سطح آبیاری شامل عدم آبیاری یا کشت دیم، آبیاری تکمیلی در مرحله غلاف رفتن (بر مبنای کد 45 از تقسیم بندی BBCH)، آبیاری تکمیلی در مرحله سنبلهدهی (بر مبنای کد 61 از تقسیم بندی BBCH) و محلولپاشی نانواکسید آهن در چهار سطح (عدم کاربرد نانواکسید آهن به عنوان شاهد و محلولپاشی 3/0، 6/0 و 9/0 گرم در لیتر نانواکسید آهن) بودند. نتایج نشان داد که کاربرد 9/0 گرم بر لیتر نانواکسید آهن و آبیاری تکمیلی در مرحله غلاف رفتن موجب حداکثر شاخص سطح برگ، درصد نور جذب شده، سرعت فتوسنتز خالص، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و ماده خشک کل نسبت به عدم محلولپاشی تحت شرایط دیم گردید. همچنین محلولپاشی 9/0 گرم بر لیتر نانواکسید آهن و آبیاری تکمیلی در مرحله غلاف رفتن، موجب افزایش 43/38 درصدی عملکرد دانه نسبت به عدم محلولپاشی تحت شرایط دیم گردید.در مجموع چنین نتیجهگیری شد که کاربرد آبیاری تکمیلی و نانواکسید آهن میتواند به عنوان یک فاکتور مدیریتی مناسب برای افزایش عملکرد دانه گندم در شرایط محدودیت آبی باشند.
سرعت رشد محصول,شاخص سطح برگ,ضریب خاموشی,عناصر کم مصرف
https://idaj.areeo.ac.ir/article_118776.html
https://idaj.areeo.ac.ir/article_118776_ce9f6cc0e83b95eb2cb4e94ef1cbb8ac.pdf
موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور
زراعت دیم ایران
2345-203X
2345-6876
7
2
2019
02
20
شناسایی QTLهای مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و عملکرد دانه جو در دو رژیم آبی
189
202
FA
معروف
خلیلی
عضو هیئت علمی بخش کشاورزی (اصلاح نباتات)، دانشگاه پیام نور، واحد تهران، ایران
makhalily@yahoo.com
مصطفی
ریاحی اوغانی
دانش آموخته بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشگاه پیام نور، واحد تهران، ایران
mostriahi80@gmail.com
محمد علی
ابراهیمی
عضو هیئت علمی بخش کشاورزی (اصلاح نباتات)، دانشگاه پیام نور، واحد تهران، ایران
ma_ebrahimi@pnu.ac.ir
10.22092/idaj.2018.116950.193
بهمنظور شناسایی QTLهای مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی به دانه جو ، 72 لاین دابلهاپلوئید به همراه والدین (Steptoe و Morex) در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار و در شرایط نرمال(آبیاری) و تنش کمآبی مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج QTL به روش مکانیابی فاصلهای، در شرایط نرمال، 17 عدد QTL برای صفات مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و عملکرد دانه شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده بهوسیله این QTLها از 11 تا 20 درصد متغیر بود. بیشترین و کمترین واریانس فنوتیپی به ترتیب متعلق به عملکرد دانه و تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه بود. LOD در دامنه 02/3 تا 11/6 قرار داشت. در شرایط تنش کمآبی، 14 عدد QTL شناسایی شد. واریانس فنوتیپی توجیه شده به وسیله این QTLها از 86/11 تا 77/19 درصد متغیر بود که به ترتیب به صفات انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه اختصاص داشت. LOD نیز در دامنه 12/3 تا 61/5 قرار داشت. در این بررسی برای صفت تخصیص مواد فتوسنتزی به ساقه دو QTL پایدار بر روی کروموزومهای 3H و 1H برای تخصیص مواد فتوسنتزی به سنبله یک QTL پایدار بر روی کروموزوم 4H، برای صفت انتقال مجدد دو QTL بر روی کروموزومهای 4H و 1H، برای عملکرد دانه دو QTL پایدار روی کروموزومهای 4H و 3H، مکانیابی شدند. بعد از اعتبار سنجی QTLهای پایدار و خوشهای شناسایی شده برای صفات مهم کمی و کیفی مرتبط با ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی و عملکرد دانه جو میتواند در برنامه گزینش به کمک نشانگر مورد استفاده قرار گیرند.
]گیاه جو,QTL,انتقال مجدد,مواد فتوسنتزی
https://idaj.areeo.ac.ir/article_118777.html
https://idaj.areeo.ac.ir/article_118777_849bc623ad62127c9401a3d02dc8fa6d.pdf
موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور
زراعت دیم ایران
2345-203X
2345-6876
7
2
2019
03
16
گروهبندی ژنوتیپهای نخود سفید (.Cicer arietinum L) در کشت انتظاری با استفاده از روشهای آماری چند متغیره
203
218
FA
ابراهیم
روحی
بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر ، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران
roohiebrahim@yahoo.com
پیام
پزشکپور
بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان،سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران
papezeskpour@yahoo.com
شهریار
فاتحی
کارشناس مدیریت جهادکشاورزی شهرستان کامیاران،ایران
shahriarfatehi51@gmail.com
10.22092/idaj.2019.123559.237
به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم نخود دریافتی از ایکاردا تحت شرایط دیم در کشت انتظاری، آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تکرار در پایگاه نوآوری پروژه امنیت غذایی ایران – ایکاردا واقع در شهرستان کامیاران (استان کردستان)، اجرا شد. استفاده از روش تجزیه به عاملها منجر به انتخاب چهار عامل شد که در مجموع 7/85 درصد از کل تغییرات دادهها را توجیه کردند. عامل اول 29 درصد از تغییرات را توجیه کرد که شامل صفات ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، ارتفاع آخرین غلاف از سطح زمین و وزن صد دانه بود و عامل دوم که حدود 5/28 درصد از تغییرات را توجیه کرد، شامل صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه بود. ژنوتیپهای تحت شماره 16، 4، 15، 14 و 3 که دارای عامل اول و دوم مثبت و بالاتری بودند به عنوان ژنوتیپهای برتر با عملکرد بالا تحت شرایط دیم به صورت کشت انتظاری شناسایی شدند. با توجه به نتایج تجزیه خوشهای براساس صفات مورفولوژیکی، ژنوتیپهای مورد بررسی در سه گروه دسته بندی شدند. ژنوتیپهای گروه اول و سوم از نظر اکثر صفات زراعی مورد بررسی و عملکرد دانه، میانگین بالاتری را در میان سایر گروهها و همچنین میانگین کل ژنوتیپها داشتند که اکثر ژنوتیپهای قرار گرفته در این دو گروه، ژنوتیپهای انتخاب شده بر اساس تجزیه پراکنش بای پلات بودند.
نخود سفید,کشت انتظاری,تجزیه به عاملها,تجزیه چند متغیره,تجزیه خوشهای
https://idaj.areeo.ac.ir/article_118778.html
https://idaj.areeo.ac.ir/article_118778_15809d963acf6fe453859e282272dfe9.pdf